Otoczenie regulacyjno-prawne

Na sytuację finansową i organizacyjną Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego SA oraz sektora finansowego miały wpływ nowe rozwiązania prawne i regulacyjne, które weszły w życie w 2017 roku, w tym:

Wymogi ostrożnościowe i kapitałowe
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 575/2013 dotyczące wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, standardy techniczne EBA oraz zalecenia Komisji Nadzoru Finansowego, m.in. podwyższające wskaźnik płynności krótkoterminowej LCR na 2017 rok do 80% z 70% w 2016 roku.

Zalecenie Komisji Nadzoru Finansowego z 15 grudnia 2017 roku dotyczące utrzymywania funduszy własnych na pokrycie dodatkowego wymogu kapitałowego w celu zabezpieczenia ryzyka wynikającego z walutowych kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych, na poziomie Grupy Kapitałowej Banku w wysokości 0,61 p.p., dla łącznego współczynnika kapitałowego.

Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 25 maja 2017 roku (Dz.U. 2017, poz. 1068) zwiększające od 1 grudnia 2017 roku wagi ryzyka dla ekspozycji zabezpieczonych hipoteką na nieruchomościach, których zakup finansowany był kredytem w walucie obcej (do 150%).
Wpływ na bazę kapitałową banków, nadzorcze normy ostrożnościowe, aktywność biznesową banków.
Zarządzanie ryzykiem 
Rekomendacja C Komisji Nadzoru Finansowego (Dz. Urz. KNF 2016, poz. 15), zmieniająca od 1 stycznia 2017 roku zasady zarządzania ryzykiem koncentracji kredytów w bankach uniwersalnych i hipotecznych.Wpływ na zarządzanie ryzykiem kredytowym, rynkowym, operacyjnym i płynności w bankach.
System kontroli wewnętrznej, zarządzanie ryzykiem 
Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej, polityki wynagrodzeń oraz szacowania kapitału wewnętrznego (Dz.U. 2017, poz. 637).Wpływ na organizację systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej.
Wymogi udzielania kredytów mieszkaniowych 
Rekomendacja S Komisji Nadzoru Finansowego dotycząca ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie (Dz. Urz. KNF 2013, poz. 23), zwiększająca od 1 stycznia 2017 roku wymóg wkładu własnego kredytobiorcy z 15% do 20%.

Ustawa o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi (Dz.U. 2015, poz. 1865 z późn. zm) określająca maksymalny limit środków wsparcia z tytułu dofinansowania w ramach Programu Mieszkanie dla Młodych w 2017 roku.

Ustawa z 23 marca 2017 roku o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz.U. 2017, poz. 819) wprowadzająca od 22 lipca 2017 roku zmiany w zakresie udzielania kredytów hipotecznych (w tym zakaz sprzedaży wiązanej, swobodną możliwość przedterminowej spłaty kredytu przez klienta w trakcie trwania umowy oraz rozwiązania służące restrukturyzacji zadłużenia klientów w uzasadnionych przypadkach).
Wpływ na poziom akcji kredytowej, dochody odsetkowe, przychody z tytułu prowizji i opłat banków oraz wymogi kapitałowe.
Program de minimis 
Nowelizacja rozporządzenia Ministra Finansów (Dz.U. 2016, poz. 1471) dotycząca udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego pomocy de minimis w formie gwarancji spłaty kredytów, przedłużająca funkcjonowanie Programu de minimis na 2017 rokWpływ na poziom akcji kredytowej dla małych i średnich firm.  
Farmy wiatrowe 
Ustawa o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2016, poz. 925) oraz ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz.U. 2016, poz. 961), negatywnie oddziałujących na kondycję finansową farm wiatrowych, także poprzez skutki podatkowe.Wpływ na jakość portfela kredytowego oraz poziom rezerw z tytułu utraty wartości.
Finansowanie działalności rolniczej 
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lipca 2017 roku określające przedmioty należące do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji (Dz. U. 2017, poz. 1385). Weszło w życie 2 sierpnia 2017 roku.Wpływ na poziom akcji kredytowej i działalność leasingową na rzecz rolników.
Płatności przez rachunek bankowy  
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2015, poz. 584 z późn.zm.), obniżająca od 1 stycznia 2017 roku limit wartości transakcji między przedsiębiorcami dokonywanych za pośrednictwem rachunku płatniczego z 15 tys. EUR do 15 tys. PLN.Wpływ na poziom depozytów klientów korporacyjnych.
Opodatkowanie funduszy inwestycyjnych 
Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 2016, poz. 1926) na mocy której od 1 stycznia 2017 roku podatkiem CIT została objęta część funduszy inwestycyjnych zamkniętych.Wpływ na poziom aktywów funduszy inwestycyjnych i wyniki finansowe TFI.
Ograniczenie działalności otwartych funduszy emerytalnych (OFE) 
Ustawa o zmianie niektórych ustaw dotyczących zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz.U.2013, poz. 1717), obniżająca od 1 stycznia 2017 roku minimalny limit zaangażowania otwartych funduszy emerytalnych w akcje spółek krajowych z 35% do 15%.Wpływ na poziom aktywów, modele biznesowe i wyniki finansowe otwartych funduszy emerytalnych.
BFG – kwalifikacja kosztów 
Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. 2016, poz. 996) zmieniająca m.in. zasady kwalifikowania kosztów BFG dla celów podatkowych.Wpływ na wyniki finansowe.
Zmiany w podatkach 
Ustawa z dnia 5 września 2016 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadzająca dodatkowy warunek (rzeczywisty właściciel) determinujący prawo zwolnienia podatkowego od osiąganych przez nierezydentów na terytorium RP przychodów z odsetek oraz należności licencyjnych.

Ustawa z dnia 29 listopada 2016 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, wprowadzająca m.in. ograniczenia zakresu zwolnienia podmiotowego w podatku CIT dla funduszy inwestycyjnych.

Ustawa z dnia 1 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, uchylająca zwolnienie z podatku VAT, które mogło być stosowane dla usług pomocniczych do usług finansowych.
Wpływ na wyniki finansowe.

Otoczenie regulacyjno-prawne na Ukrainie

Na działalność i wyniki Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego w 2017 roku oddziaływały nowe rozwiązania prawne wprowadzone na Ukrainie (gdzie funkcjonuje m.in. spółka zależna KREDOBANK), w tym:

Zmiany w podstawowych stopach procentowych
Uchwały Zarządu Banku Centralnego Ukrainy (NBU) nr 232/2017 i 318/2017 obniżające od 14 kwietnia 2017 roku stopę dyskontową o 1 p.p. do 14%, a od 26 maja 2017 roku o 0,5 p.p. do 12,5% oraz uchwały nr 688/2017 i nr 793/2017 podwyższające od 27 października 2017 roku stopę dyskontową o 1 p.p. do 13,5%, a od 15 grudnia 2017 roku o 1 p.p. do 14,5%Wpływ na działalność biznesową i ich przychody odsetkowe.
Rozliczenia gotówkowe
Postanowienie NBU nr 407/2016 zmniejszające od 3 stycznia 2017 roku maksymalną kwotę rozliczeń gotówkowych dokonywanych między osobami fizycznymi a przedsiębiorstwami z 150 tys. UAH do 50 tys. UAH.

Postanowienie NBU nr 116/2017 zobowiązujące niebankowe instytucje finansowe i agentów handlowych do prowadzenia rozliczeń z tytułu prowadzonej działalności za pośrednictwem rachunku bankowego (od 22 listopada 2017 roku).
Wpływ na poziom depozytów klientów i dochodów banków.    
Gospodarka walutowa 
Postanowienie NBU nr 7/2016 zwiększające od 9 lutego 2017 roku limit zakupów walut obcych na rynku międzybankowym.

Postanowienie NBU nr 13-15/2017, 19/2017, 30/3017, 33/2017, 41/2017, 44/2017, 65/2017, 67/2017, 74/2017, 81/2007, 101/2017, 129/2017, m.in. określające zasady obrotu walutowego przez osoby fizyczne i prawne, w tym banki.
Wpływ na działalność biznesową banków, zarządzanie pozycją walutową i poziom ryzyka.
Wymogi kapitałowe 
Uchwała nr 313/2015 Zarządu NBU podwyższająca na 2017 rok minimalny wymóg adekwatności kapitałowej do 7%.Wpływ na bazę kapitałową nadzorcze normy ostrożnościowe, działalność biznesową banków.
Ryzyko kredytowe 
Postanowienie NBU nr 75/2017 wprowadzające od 4 sierpnia 2017 roku zmiany w zakresie określania ryzyka kredytowego.Wpływ na poziom ryzyka kredytowego.
Współpraca z pośrednikami 
Postanowienie NBU nr 50/2017 regulujące zasady współpracy banków z pośrednikami kredytowymi.Wpływ na działalność biznesową banków oraz poziom ryzyka.

Rozwiązania regulacyjne, które będą miały wpływ na sytuację finansową banków i ich grup kapitałowych w Polsce w perspektywie kolejnych kwartałów

W perspektywie najbliższych kwartałów na wyniki finansowe sektora bankowego mogą mieć wpływ następujące nowe rozwiązania regulacyjne:

  • wprowadzenie od 1 stycznia 2018 roku bufora ryzyka systemowego w wysokości 3% łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko na zasadzie indywidualnej i skonsolidowanej,
  • wzrost od 1 stycznia 2018 roku bufora zabezpieczającego do 1,875% z 1,25% w 2017 roku,
  • wejście w życie standardu rachunkowości MSSF9 wprowadzającego, m.in. zmiany sposobu kalkulacji i ewidencji odpisów z tytułu utraty wartości oraz klasyfikacji instrumentów finansowych,
  • obniżka rezerwy obowiązkowej od 30 kwietnia 2018 roku z 3,5% do 0% dla depozytów powyżej 2 lat oraz obniżka oprocentowania środków rezerwy obowiązkowej począwszy od 1 stycznia 2018 roku do 0,5% wobec 1,35% wcześniej,
  • ustawa z dnia 15 grudnia 2017 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadzająca od 1 lipca 2018 roku do systemu podatku od towarów i usług, tzw. mechanizm podzielonej płatności (tzw.”split payment”),
  • dyrektywa MIFID2 wprowadzająca nowe wymogi związane ze świadczeniem usług inwestycyjnych, m.in. przez banki i towarzystwa funduszy inwestycyjnych,
  • dyrektywa IDD zaimplementowana do krajowego porządku prawnego ustawą o dystrybucji ubezpieczeń z 15 grudnia 2017 roku, m.in. wprowadzająca nowe obowiązki Towarzystw Ubezpieczeń wobec klientów,
  • dyrektywa PSD2 dot. usług płatniczych, m.in. wprowadzająca nową kategorię dostawców świadczących dwa nowe typy usług: usługę inicjowania transakcji płatniczej (payment initiation service – PIS), usługę dostępu do informacji o rachunku (account information service – AIS),
  • unijne rozporządzenie GDPR dotyczące ochrony danych osobowych,
  • utrzymująca się niepewność dotycząca ostatecznego kształtu rozwiązań ustawowych dotyczących walutowych kredytów mieszkaniowych,
  • ustawa z dnia 27 października 2017 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
  • przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, wprowadzająca regulacje mające wpływ na zwiększenie obciążenia podatkiem CIT, a dotyczące: podziału źródeł przychodów (z zysków kapitałowych oraz osiągane z innych źródeł przychodów), powszechnego ograniczenia kosztów finansowania dłużnego w miejsce przepisów o tzw. cienkiej kapitalizacji, ograniczenia w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów wydatków na usługi niematerialne oraz zmian dostosowujących przepisy w związku z wejściem MSSF9,
  • ustawa z dnia 24 listopada 2017 roku o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, wprowadzająca nowe obowiązki dla banków i SKOK w zakresie przekazywania do systemu teleinformatycznego izby rozliczeniowej (STIR) informacji, a także dokonywania blokady rachunków,
  • projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym, wprowadzającej m.in. alternatywną metodę opodatkowania emisji obligacji i listów zastawnych.