Pochodne instrumenty zabezpieczające

Zasady rachunkowości

Stosowanie rachunkowości zabezpieczeń

Rachunkowość zabezpieczeń stosowana jest przez Grupę Kapitałową, gdy spełnione są wszystkie poniższe warunki:

1) w momencie ustanowienia zabezpieczenia formalnie wyznaczono i udokumentowano powiązanie zabezpieczające, jak również cel zarządzania ryzykiem przez jednostkę oraz strategię ustanowienia zabezpieczenia,

2) oczekuje się, że zabezpieczenie będzie wysoce efektywne,

3) planowana transakcja będąca przedmiotem zabezpieczenia musi być wysoce prawdopodobna oraz musi podlegać ryzyku zmienności przepływów pieniężnych, które w rezultacie mogą wpływać na rachunek zysków i strat,

4) efektywność zabezpieczenia można wiarygodnie ocenić,

5) zabezpieczenie jest na bieżąco oceniane i stwierdza się jego wysoką efektywność we wszystkich okresach sprawozdawczych, na które zabezpieczenie zostało ustanowione.

Na 31 grudnia 2017 roku Grupa Kapitałowa stosowała rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej, natomiast na 31 grudnia 2016 roku Grupa Kapitałowa nie stosowała takiego zabezpieczenia.

Zaprzestanie stosowania rachunkowości zabezpieczeń:

  • instrument zabezpieczający wygasa, zostaje sprzedany, rozwiązany lub wykonany - skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym odnoszone bezpośrednio na inne dochody całkowite przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne, ujmuje się dalej w odrębnej pozycji w innych dochodach całkowitych aż do momentu zajścia planowanej transakcji,
  • zabezpieczenie przestaje spełniać kryteria rachunkowości zabezpieczeń - skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym odnoszone bezpośrednio na inne dochody całkowite przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne, ujmuje się dalej w odrębnej pozycji w innych dochodach całkowitych aż do momentu zajścia planowanej transakcji,
  • zaprzestano oczekiwać realizacji planowanej transakcji - skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym odnoszone bezpośrednio na inne dochody całkowite przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne, ujmuje się w rachunku zysków i strat,
  • unieważnienie powiązania zabezpieczającego - skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym odnoszone bezpośrednio na inne dochody całkowite przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne, ujmuje się dalej w odrębnej pozycji w innych dochodach całkowitych, aż do momentu zajścia planowanej transakcji.

Zabezpieczenie przepływów pieniężnych

Zmiany wartości godziwej pochodnego instrumentu zabezpieczającego wyznaczonego jako zabezpieczenie przepływów pieniężnych ujmowane są bezpośrednio w innych dochodach całkowitych w części stanowiącej efektywną część zabezpieczenia. Część nieefektywną zabezpieczenia ujmuje się w rachunku zysków i strat w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej” lub „Wynik z pozycji wymiany”.

Kwoty odniesione bezpośrednio na inne dochody całkowite przenoszone są do rachunku zysków i strat w tym samym okresie lub okresach, w których zabezpieczana planowana transakcja wywiera wpływ na rachunek zysków i strat. Odsetki i różnice kursowe wykazywane są w rachunku zysków i strat odpowiednio w pozycjach „Wynik z tytułu odsetek” oraz „Wynik z pozycji wymiany”.

Testy efektywności obejmują wycenę transakcji zabezpieczających, po pomniejszeniu o wartość odsetek naliczonych oraz różnice kursowe od nominału transakcji zabezpieczających (w przypadku transakcji CIRS).

Efektywność zabezpieczenia jest weryfikowana poprzez zastosowanie prospektywnych i retrospektywnych testów efektywności. Testy wykonywane są z częstotliwością miesięczną.

Zabezpieczenie wartości godziwej

Zmiany wartości godziwej pochodnego instrumentu zabezpieczającego wyznaczonego jako zabezpieczenie wartości godziwej ujmowane są w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej” z wyłączeniem komponentu odsetkowego. Komponent odsetkowy prezentuje się w tej samej linii, co przychody odsetkowe z tytułu pozycji zabezpieczanej, tj. w pozycji „Wynik z tytułu odsetek”. Zmianę korekty wyceny do wartości godziwej pozycji zabezpieczanej ujmuje się w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej”.

Testy efektywności obejmują wycenę transakcji zabezpieczających, po pomniejszeniu o wartość odsetek naliczonych.

Efektywność zabezpieczenia jest weryfikowana poprzez zastosowanie prospektywnych i retrospektywnych testów efektywności. Testy wykonywane są z częstotliwością miesięczną.

Rodzaje strategii zabezpieczających stosowanych przez Grupę Kapitałową

Strategia 1Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych kredytów hipotecznych w CHF oraz lokat negocjowanych w PLN, wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych oraz ryzyka kursowego, z wykorzystaniem transakcji CIRS
Opis relacji zabezpieczającejeliminacja ryzyka zmienności przepływów pieniężnych generowanych przez kredyty w CHF o zmiennym oprocentowaniu oraz lokat negocjowanych w PLN, z tytułu zmian referencyjnych stóp procentowych w CHF i PLN oraz zmian kursu walutowego CHF/PLN z wykorzystaniem transakcji CIRS w okresie objętym zabezpieczeniem
Zabezpieczane ryzykoryzyko walutowe i ryzyko stopy procentowej
Instrument zabezpieczającytransakcje CIRS, w których Grupa Kapitałowa płaci kupon oparty o LIBOR 3M CHF, a otrzymuje kupon oparty o WIBOR 3M od kwoty nominalnej zdefiniowanej odpowiednio w CHF oraz PLN
Pozycja zabezpieczanaportfel kredytów hipotecznych o zmiennym oprocentowaniu w CHF i portfel krótkoterminowych lokat negocjowanych, łącznie z ich odnawianiem w przyszłości (wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia)
 Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2018 roku - październik 2026 roku

Strategia 2Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych kredytów w PLN o zmiennym oprocentowaniu, wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych, z wykorzystaniem transakcji IRS
Opis relacji zabezpieczającejeliminacja ryzyka zmienności przepływów pieniężnych generowanych przez portfel kredytów w PLN o zmiennym oprocentowaniu wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych z wykorzystaniem transakcji IRS w okresie objętym zabezpieczeniem
Zabezpieczane ryzykoryzyko stopy procentowej
Instrument zabezpieczającytransakcje IRS, w których Grupa Kapitałowa płaci kupon oparty o zmienną stopę WIBOR 3M, a otrzymuje kupon oparty o stałą stopę od kwoty nominalnej, na którą został zawarty
Pozycja zabezpieczanaportfel kredytów w PLN indeksowanych do stopy zmiennej WIBOR 3M
 Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2018 roku – grudzień 2021 roku

Strategia 3Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych kredytów w CHF o zmiennym oprocentowaniu, wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych, z wykorzystaniem transakcji IRS
Opis relacji zabezpieczającejeliminacja ryzyka zmienności przepływów pieniężnych generowanych przez portfel kredytów w CHF o zmiennym oprocentowaniu wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych z wykorzystaniem transakcji IRS w okresie objętym zabezpieczeniem
Zabezpieczane ryzykoryzyko stopy procentowej
Instrument zabezpieczającytransakcje IRS, w których Grupa płaci kupon oparty o zmienną stopę LIBOR CHF 3M, a otrzymuje kupon oparty o stałą stopę od kwoty nominalnej, na którą został zawarty
Pozycja zabezpieczanaportfel kredytów w CHF indeksowanych do stopy zmiennej LIBOR CHF 3M
 Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2018 roku – luty 2024 roku

Strategia 4Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych kredytów w EUR o zmiennym oprocentowaniu, wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych, z wykorzystaniem transakcji IRS
Opis relacji zabezpieczającejeliminacja ryzyka zmienności przepływów pieniężnych generowanych przez portfel kredytów w EUR o zmiennym oprocentowaniu wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych z wykorzystaniem transakcji IRS w okresie objętym zabezpieczeniem
Zabezpieczane ryzykoryzyko stopy procentowej
Instrument zabezpieczającytransakcje IRS, w których Grupa Kapitałowa płaci kupon oparty o zmienną stopę EURIBOR 3M, a otrzymuje kupon oparty o stałą stopę od kwoty nominalnej, na którą został zawarty
Pozycja zabezpieczanaportfel kredytów w EUR indeksowanych do stopy zmiennej EURIBOR 3M
 Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2018 roku – czerwiec 2022 roku

Strategia 5Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych kredytów w walutach wymienialnych o zmiennym oprocentowaniu, wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych i ryzyka kursowego oraz zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych zobowiązania finansowego o stałym oprocentowaniu w walucie wymienialnej, wynikającej z ryzyka kursowego, z wykorzystaniem transakcji CIRS
Opis relacji zabezpieczającejeliminacja ryzyka zmienności przepływów pieniężnych kredytów w walutach wymienialnych o zmiennym oprocentowaniu, wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych i ryzyka kursowego oraz eliminacja ryzyka zmienności przepływów pieniężnych zobowiązania finansowego o stałym oprocentowaniu w walucie wymienialnej, wynikającej z ryzyka kursowego z wykorzystaniem transakcji CIRS w okresie objętym zabezpieczeniem
Zabezpieczane ryzykoryzyko walutowe i ryzyko stopy procentowej
Instrument zabezpieczającytransakcje CIRS, w których Grupa Kapitałowa płaci kupon oparty o zmienną stopę LIBOR CHF 3M, a otrzymuje kupon oparty o stałą stopę USD od kwoty nominalnej, na którą został zawarty
Pozycja zabezpieczanaportfel kredytów hipotecznych o zmiennym oprocentowaniu w CHF i zobowiązanie finansowe o stałym oprocentowaniu w USD
 Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2018 roku - wrzesień 2022 roku

Strategia 6Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych innych niż CHF oraz lokat negocjowanych w PLN, wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych oraz ryzyka kursowego, z wykorzystaniem transakcji CIRS
Opis relacji zabezpieczającejeliminacja ryzyka zmienności przepływów pieniężnych generowanych przez kredyty denominowane w walutach wymienialnych innych niż CHF o zmiennym oprocentowaniu oraz lokat negocjowanych w PLN z tytułu zmian referencyjnych stóp procentowych oraz zmian kursu walutowego z wykorzystaniem transakcji CIRS w okresie objętym zabezpieczeniem
Zabezpieczane ryzykoryzyko walutowe i ryzyko stopy procentowej
Instrument zabezpieczającytransakcje CIRS, w których Grupa Kapitałowa płaci kupon oparty o EURIBOR 3M, a otrzymuje kupon oparty o WIBOR 3M od kwoty nominalnej, na którą został zawarty
Pozycja zabezpieczanaportfel kredytów hipotecznych o zmiennym oprocentowaniu w EUR i portfel krótkoterminowych lokat negocjowanych, łącznie z ich odnawianiem w przyszłości (wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia)
 Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2018 roku – marzec 2021 roku

Strategia 7Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych kredytów hipotecznych w walucie wymienialnej oraz produktów bankowych regularnego oszczędzania w PLN, wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych oraz ryzyka kursowego, z wykorzystaniem transakcji CIRS
Opis relacji zabezpieczającejeliminacja ryzyka zmienności przepływów pieniężnych generowanych przez kredyty w CHF o zmiennym oprocentowaniu oraz produktów bankowych regularnego oszczędzania w PLN o zmiennym oprocentowaniu z tytułu zmian referencyjnych stóp procentowych w CHF i PLN oraz zmian kursu walutowego CHF/PLN z wykorzystaniem transakcji CIRS w okresie objętym zabezpieczeniem
Zabezpieczane ryzykoryzyko walutowe i ryzyko stopy procentowej
Instrument zabezpieczającytransakcje CIRS, w których Grupa Kapitałowa płaci kupon oparty o LIBOR 3M CHF, a otrzymuje kupon oparty o WIBOR 3M od kwoty nominalnej zdefiniowanej odpowiednio w CHF oraz PLN
Pozycja zabezpieczanaportfel kredytów hipotecznych o zmiennym oprocentowaniu w CHF i portfel produktów bankowych regularnego oszczędzania o zmiennym oprocentowaniu w PLN
 Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2018 roku - lipiec 2023 roku

Strategia 8Zabezpieczenie zmienności wartości godziwej kredytu w walucie wymienialnej o stałym oprocentowaniu, wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych z wykorzystaniem transakcji IRS
Opis relacji zabezpieczającejeliminacja ryzyka zmienności wartości godziwej kredytu w walucie wymienialnej o stałym oprocentowaniu wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych w okresie objętym zabezpieczeniem
Zabezpieczane ryzykoryzyko stopy procentowej
Instrument zabezpieczającytransakcje IRS (Interest Rate Swap) w walucie wymienialnej, w których Grupa Kapitałowa płaci kupon oparty na stałej stopie (rynkowa stopa IRS) i otrzymuje kupon oparty na zmiennej stopie referencyjnej bez dodatkowej marży
Pozycja zabezpieczanakomponent ryzyka stopy procentowej kredytu w walucie wymienialnej o stałym oprocentowaniu odpowiadający rynkowej stopie IRS

W 2017 roku Grupa Kapitałowa wprowadziła strategię 7 stanowiącą zabezpieczenie przepływów pieniężnych, a także strategię 8 stanowiącą zabezpieczenie wartości godziwej. Opis wprowadzonych strategii znajduje się powyżej.

Informacje finansowe

WARTOŚĆ BILANSOWA INSTRUMENTÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH31.12.201731.12.2016
 AktywaZobowiązaniaAktywaZobowiązania
    
Zabezpieczenie ryzyka stopy procentowej90359032
IRS90359032
Zabezpieczenie ryzyka walutowego i ryzyka stopy procentowej7971692921 103
CIRS7971692921 103
     
Razem8872043821 135

WARTOŚĆ NOMINALNA INSTRUMENTÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH W PODZIALE NA TERMINY DO REALIZACJI NA 31 GRUDNIA 2017 ROKUdo 1 miesiącapowyżej 1 miesiąca do 3 miesięcypowyżej 3 miesięcy do 1 rokupowyżej 1 roku do 5 latPowyżej 5 latRazem
       
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych      
Zabezpieczenie ryzyka stopy procentowej      
IRS PLN fixed - float7001 6103 0303 071-8 411
IRS EUR fixed - float (waluta oryginalna)---49925524
IRS CHF fixed - float (waluta oryginalna)---400-400
Zabezpieczenie ryzyka walutowego i ryzyka stopy procentowej      
CIRS float CHF/float PLN      
float CHF--951 7501501 995
float PLN--3256 3295737 227
CIRS fixed USD/float CHF      
fixed USD---875-875
float CHF---818-818
CIRS float EUR/float PLN      
float EUR---125-125
float PLN---545-545
CIRS fixed EUR/float CHF      
fixed EUR---8029991 801
float CHF---8891 1122 001
       
Zabezpieczenie wartości godziwej      
Zabezpieczenie ryzyka stopy procentowej      
IRS EUR fixed - float (waluta oryginalna)---46-46

WARTOŚĆ NOMINALNA INSTRUMENTÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH W PODZIALE NA TERMINY DO REALIZACJI NA 31 GRUDNIA 2016 ROKUdo 1 miesiącapowyżej 1 miesiąca do
3 miesięcy
powyżej 3 miesięcy
do 1 roku
powyżej 1 roku do 5 latPowyżej
5 lat
Razem
       
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych      
Zabezpieczenie ryzyka stopy procentowej      
IRS PLN fixed - float-2509 0306 846-16 126
IRS EUR fixed - float (waluta oryginalna)----499499
Zabezpieczenie ryzyka walutowego i ryzyka stopy procentowej      
CIRS float CHF/float PLN      
float CHF300--1 720252 045
float PLN1 099--6 171887 358
CIRS fixed USD/float CHF      
fixed USD----875875
float CHF----815815
CIRS float EUR/float PLN      
float EUR---125-125
float PLN---545-545

ZMIANA INNYCH DOCHODÓW CAŁKOWITYCH Z TYTUŁU
ZABEZPIECZEŃ PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH ORAZ NIEEFEKTYWNA
CZĘŚĆ ZABEZPIECZENIA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
20172016
   
Inne dochody całkowite na początek okresu brutto(134)(71)
Zyski/straty odniesione na inne dochody całkowite w okresie1 821(51)
Kwota przeniesiona w okresie z innych dochodów całkowitych
do rachunku zysków i strat, w tym:
(1 829)(12)
- przychody odsetkowe(322)(340)
- wynik z pozycji wymiany(1 507)328
Inne dochody całkowite na koniec okresu brutto(142)(134)
Efekt podatkowy2625
Inne dochody całkowite na koniec okresu netto(116)(109)
   
Wpływ w okresie na inne dochody całkowite brutto(8)(63)
Efekt podatkowy112
Wpływ w okresie na inne dochody całkowite netto(7)(51)
   
Nieefektywna część zabezpieczenia przepływów pieniężnych rozpoznana
w rachunku zysków i strat, w tym kwota odniesiona na:
16(10)
Wynik z pozycji wymiany14(1)
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych
do wartości godziwej
2(9)

ZYSKI LUB STRATY NA INSTRUMENCIE ZABEZPIECZAJĄCYM ORAZ NA POZYCJI ZABEZPIECZANEJ ZWIĄZANE Z ZABEZPIECZANYM RYZYKIEM31.12.201731.12.2016
   
Zabezpieczenie ryzyka stopy procentowej(1)-
Wycena do wartości godziwej instrumentu pochodnego zabezpieczającego--
IRS EUR fixed - float--
Korekta do wartości godziwej instrumentu zabezpieczanego z tytułu zabezpieczanego ryzyka(1)-
Kredyty EUR fixed(1)-

Kalkulacja szacunków

SZACUNKOWA ZMIANA WYCENY PRZY PRZESUNIĘCIU RÓWNOLEGŁYM KRZYWYCH DOCHODOWOŚCI O: 31.12.2017 31.12.2016 
scenariusz +50bpscenariusz -50bpscenariusz +50bpscenariusz -50bp
     
IRS(107)109(143)146
CIRS(117)119(88)91
     
Razem(224)228(231)237